Ουκρανική αντιπολίτευση: Τρεις αρχηγοί, κανένας μεγάλος ηγέτης

Η αντιπολίτευση έχει τρεις αρχηγούς αλλά κανέναν πραγματικό ήρωα. Ο Βιτάλι Κλίτσκο, ο Ολεχ Τιάνιμποκ και ο Αρσένι Γιάτσενιουκ είναι ένα αταίριαστο τρίο πολιτικών οι οποίοι δημιούργησαν αυτό που αρκετά αισιόδοξα αυτοαποκαλείται «ενωμένη αντιπολίτευση» κατά του φιλορώσου προέδρου Γιανουκόβιτς μετά τις βουλευτικές εκλογές τον Οκτώβριο του 2012. Αλλά αυτή η «τρόικα του Κιέβου» δεν έχει μεγάλο ηγέτη, ικανό να εμπνεύσει, να συσπειρώσει και να οδηγήσει την Ουκρανία έξω από την εθνική κρίση.

Πιο γνωστός από τους τρεις στους δυτικούς αναγνώστες είναι ο φιλοαμερικανός Κλίτσκο. Ο 42χρονος πρώην πρωταθλητής της πυγμαχίας ίδρυσε το 2012 το κόμμα UDAR (Ukrainian Democratic Alliance for Reform, Ουκρανική Δημοκρατική Συμμαχία για τη Μεταρρύθμιση, τα αρχικά του οποίου σημαίνουν «γροθιά» στα ουκρανικά). Μπήκε στο κοινοβούλιο με 14% των ψήφων και πρόγραμμα κατά της διαφθοράς. Ο Κλίτσκο πέρασε χρόνια στη Γερμανία λόγω της καριέρας του στο μποξ και μιλάει εξαιρετικά αγγλικά και γερμανικά. Θέλει οι Ουκρανοί να απολαύσουν τον δυτικό τρόπο ζωής και έχει αναδειχθεί ο κορυφαίος υπερασπιστής των στενότερων σχέσεων με την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Πολύ διαφορετικό είναι το προφίλ του Τιάνιμποκ, ηγέτη του ακροδεξιού, ρατσιστικού και ακραία αντιρωσικού κόμματος Σβομπόντα (Ελευθερία). Με ρίζες στα ντόπια «τάγματα ασφαλείας» του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τα οποία συμμάχησαν με τη ναζιστική Γερμανία, το κόμμα πήρε 10% στις εκλογές του 2012 και μπήκε για πρώτη φορά στη Βουλή. Στις διαδηλώσεις οι σωματώδεις οπαδοί του είναι πανταχού παρόντες στην πλατεία. Στέκονται πάνω στα οδοφράγματα φορώντας κράνη και μάσκες του σκι, κραδαίνοντας ρόπαλα και σπασμένα μπουκάλια, έτοιμοι να συγκρουστούν με τα ΜΑΤ.

Ο 45χρονος Τιάνιμποκ, χειρουργός ουρολόγος που προσχώρησε στο κόμμα από την ίδρυσή του στις αρχές του 1990, φιλοδοξεί σε μια μόνιμη παρουσία στην πολιτική της χώρας με βάση τον άκαμπτο εθνικισμό. Πριν από 10 χρόνια τον απέβαλαν από τη Βουλή όταν είπε ότι κουμάντο στην Ουκρανία κάνει η «εβραιο-ρωσική μαφία». Ως το 2004 το Σβομπόντα λεγόταν Σοσιαλεθνικιστικό Κόμμα, όνομα με προφανή αναφορά στον εθνικοσοσιαλισμό του Χίτλερ. Στις τάξεις του εξακολουθούν να ανήκουν ουκ ολίγοι αμετανόητοι νεοναζιστές.

Το Σβομπόντα υπηρετεί σήμερα ανοιχτά φιλοδυτικές πολιτικές εναντίον του ρωσικού παράγοντα. Και ενώ ο Τιάνιμποκ αρνείται τα περί νεοναζισμού και αντισημιτισμού, παραδέχεται ότι ο εθνικισμός εναντίον της Ρωσίας και του ρωσικού 17% του πληθυσμού παραμένει κύρια γραμμή του κόμματος.

Ο τρίτος ηγέτης, ο Γιάτσενιουκ, έχει μάλλον αγνοηθεί από τα διεθνή ΜΜΕ, αν και είναι μακράν ο πιο έμπειρος από τους τρεις από πολιτικής απόψεως. Στα 39 του έχει ήδη διατελέσει υπουργός Εξωτερικών, υπουργός Οικονομικών και πρόεδρος του κοινοβουλίου της Ουκρανίας. Τώρα ηγείται του συνασπισμού Πατρίδα της πρώην πρωθυπουργού Γιούλια Τιμοσένκο, η οποία είναι στη φυλακή, καταδικασμένη για διαφθορά.

Στις εκλογές του 2012 το κόμμα ήρθε δεύτερο, μετά το Κόμμα των Περιφερειών του Γιανουκόβιτς, με 26% των ψήφων. Η Πατρίδα έχει βάση στήριξης στη Δυτική και Κεντρική Ουκρανία, περιοχές που παραδοσιακά στηρίζουν την Πορτοκαλί Επανάσταση και είναι εχθρικές στον Γιανουκόβιτς.

Πράγματι ο Γιάτσενιουκ δεν είναι χαρισματικός. Αλλά πολλοί πιστεύουν ότι είναι ο ασφαλέστερος –και ο πιο ρεαλιστικός –υποψήφιος που υπάρχει στην αντιπολίτευση σε σύγκριση με έναν άπειρο μποξέρ και έναν ακροδεξιό.

Πάγιο αίτημα της αντιπολίτευσης είναι να παραιτηθεί ο Γιανουκόβιτς και να γίνουν προεδρικές εκλογές εδώ και τώρα, έναν χρόνο νωρίτερα από το προγραμματισμένο.

Πολύ πρώιμες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Κλίτσκο έχει τις περισσότερες πιθανότητες για νίκη εναντίον του Γιανουκόβιτς στον δεύτερο γύρο (περίπου 43% των ερωτηθέντων είπαν ότι θα τον ψηφίσουν σε σύγκριση με 25% υπέρ του Γιανουκόβιτς).

Ο Κλίτσκο θέλει η αντιπολίτευση να κατεβάσει έναν και μοναδικό υποψήφιο (προφανώς τον ίδιο), ενώ ο Γιάτσενιουκ υποστηρίζει ότι θα πρέπει να υπάρχουν περισσότερες υποψηφιότητες, παρά τον κίνδυνο να διασπάσουν τις ψήφους της αντιπολίτευσης στον πρώτο γύρο.

Πολλοί διαδηλωτές κατηγορούν τους ηγέτες της αντιπολίτευσης ότι προσπαθούν να σφετεριστούν τις διαμαρτυρίες για δικό τους πολιτικό όφελος και ότι πέραν τούτου δεν έχουν καμία στρατηγική.

Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν ποιος –αν υπάρχει κάποιος –είναι ικανός να ανατρέψει τον Γιανουκόβιτς, με προεδρικές εκλογές ή με κάποιον άλλον τρόπο. Το τι θα συμβεί μετά θα καθορίσει το μέλλον της Ουκρανίας.