Οι σύγχρονες κοινωνίες στοχεύουν σε ένα υψηλότερο βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού τους. Ως εκ τούτου, οι αντιλήψεις και οι ανησυχίες των ανθρώπων σχετικά με την ορθή χρήση των Φυτοπροστατευτικών Προϊόντων (Φ.Π) - φυτοφαρμάκων, είναι λογικό να πληθαίνουν, απαιτώντας μάλιστα, τις μέγιστες εγγυήσεις για την υγεία τους καθώς και για την αειφορία του περιβάλλοντος. Αυτή η δικαιολογημένη ευαισθησία, οδηγεί τις δημόσιες αρχές στην ανάπτυξη ή/και υιοθέτηση τεχνικών προτύπων και κανονισμών, για να διασφαλίσουν την ορθή χρήση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων.
Ο χρήστης που πρόκειται να προβεί σε εφαρμογή οποιουδήποτε Φ.Π., οφείλει να λάβει υπόψη το σύνολο των παραγόντων που εμπλέκονται, όπως για παράδειγμα ο εχθρός ή η ασθένεια που πρέπει να αντιμετωπιστεί, η περίοδος εφαρμογής, το στάδιο και τα χαρακτηριστικά της καλλιέργειας. Επίσης, το γεγονός ότι για μια καλή κάλυψη και διείσδυση του ψεκαστικού υλικού στη κόμη της καλλιέργειας, πρέπει να χρησιμοποιηθεί ένας λειτουργικά άρτιος εξοπλισμός, κατάλληλα βαθμονομημένος. Ο κάθε χρήστης καλείται να διαθέτει την απαραίτητη εκπαίδευση για την εφαρμογή Φ.Π. επαγγελματικής χρήσης.
Ακολουθώντας τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες 2009/127/ΕΚ και 2009/128/ΕΚ που αφορούν στον εξοπλισμό εφαρμογής φυτοπροστατευτικών προϊόντων (ψεκαστήρων) και την επίτευξη ορθολογικής χρήσης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων (γεωργικών φαρμάκων) αντίστοιχα, το Τμήμα Γεωργίας ετοίμασε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης περί Φυτοπροστατευτικών Προϊόντων.
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης στοχεύει στην ελαχιστοποίηση των κινδύνων και των επιπτώσεων στην υγεία του ανθρώπου και το περιβάλλον από τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Σε αυτό προβλέπεται η λήψη μέτρων από τους επαγγελματίες χρήστες φυτοπροστατευτικών προϊόντων και η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού. Μέσα στα πλαίσια αυτά, ο εξοπλισμός εφαρμογής φυτοπροστατευτικών προϊόντων (ψεκαστήρες) πρέπει υποχρεωτικά να περάσει από τεχνικό έλεγχο - επιθεώρηση. Ανάμεσα σε άλλα, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη σωστή λειτουργία του Εξοπλισμού Εφαρμογής Φυτοπροστατευτικών Προϊόντων (Ε.Ε.Φ.Π.) – Ψεκαστήρων και κατ’ επέκταση στη σωστή χρήση τους, μέσω ορθών τεχνικών εφαρμογής και βαθμονόμησης τους. Το Τμήμα Γεωργίας έχει ετοιμάσει
"Εγχειρίδιο Δημιουργίας και Λειτουργίας ΣΕΕΕΦΠ" που σκοπεύει στην εκπαίδευση των Επιθεωρητών και τη διευκόλυνση της εργασίας τους. Το εγχειρίδιο είναι βασισμένο στο ISO 16122;1,2,3,4 και οποίο πληρεί τις πρόνοιες της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 128/2009.
Είναι υποχρέωση του κάθε νέου ιδιοκτήτη να δηλώσει τον εξοπλισμό του στο Τμήμα Γεωργίας, ώστε να εγγραφεί στο μητρώο του Τμήματος εντός 30 εργάσιμων ημερών. H εγγραφή γίνεται μέσω της κυβερνητικής πύλης
www.gov.cy. Επίσης, υποχρέωση του ιδιοκτήτη αποτελεί και η επιθεώρηση του ψεκαστικού του εξοπλισμού ώστε να εφοδιαστεί με πιστοποιητικό καταλληλότητας. Χωρίς το πιστοποιητικό αυτό ο εξοπλισμός απαγορεύεται να χρησιμοποιείται και σε πιθανό έλεγχο από τις αρμόδιες αρχές θα εφαρμόζονται τα εκάστοτε μέτρα και κυρώσεις.
Η εφαρμογή της υποχρεωτικής τεχνικής επιθεώρησης του Ε.Ε.Φ.Π., πρέπει να θεωρηθεί ως μια ευκαιρία για να βεβαιωθεί τόσο ο επαγγελματίας χρήστης, όσο και η αρμόδια αρχή, ότι οι εργασίες συντήρησης και κατ’ επέκταση η κατάσταση του Ε.Ε.Φ.Π. είναι λειτουργικά ορθή. Η επιθεώρηση θα έχει διάρκεια τρία έτη. Οι επιθεωρήσεις διενεργούνται από αδειοδοτημένα από το Τμήμα Γεωργίας
Συνεργεία Επιθεώρησης Εξοπλισμού Εφαρμογής Φυτοπροστατευτικών Προϊόντων και
Επιθεωρητές Εξοπλισμού Εφαρμογής Φυτοπροστατευτικών Προϊόντων, που θα εκδίδουν τα σχετικά πιστοποιητικά καταλληλόλητας.
Στο παρόν στάδιο υπόκεινται σε επιθεώρηση οι ακόλουθες κατηγορίες ψεκαστήρων:
• ψεκαστήρες μεγάλων καλλιεργειών (αντένες),
• νεφελοψεκαστήρες,
• πέκκες χειρός (είτε με μηχανοκίνητο ψεκαστήρα, είτε συνδεδεμένες σε ψεκαστήρα τρακτέρ),
• κανόνια,
• ιστοί και
• ηλεκτραντλίες.
Στο μέλλον ενδέχεται να προστεθούν και άλλες κατηγορίες. Ο εξοπλισμός εφαρμογής φυτοπροστατευτικών προϊόντων με επινώτιους ψεκαστήρες εξαιρείται από τη σχετική Ευρωπαϊκή οδηγία και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης.
Ευρεία είναι τα οφέλη που προκύπτουν από την επιθεώρηση, από άποψη οικονομικής, τεχνικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής πτυχής. Ως εκ τούτου, η διαδικασία αυτή δεν πρέπει να θεωρείται ότι επιβαρύνει τον γεωργό. Για παράδειγμα το γεγονός και μόνο, ότι η χρήση ενός επιθεωρημένου και κατ’ επέκταση άρτιου λειτουργικά ψεκαστήρα, έχει καλύτερο αποτέλεσμα ψεκασμού λόγω ομοιόμορφης κατανομής που παράλληλα μειώνει τις απώλειες του ψεκαστικού υλικού εκτός στόχου, σημαίνει ορθή εφαρμογή του Φ.Π. στην καλλιέργεια. Το γεγονός αυτό φυσικά μεταφράζεται με τη σειρά του σε μείωση του κόστους στον παραγωγό. Δηλαδή ο παραγωγός δεν θα χρειαστεί να πραγματοποιήσει μια επαναληπτική επέμβαση λόγω κακού αποτελέσματος ψεκασμού. Συνεπώς εξοικονομούνται εργατοώρες, καύσιμα και Φ.Π.
Ενημερωτικό έντυπο: Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με τον Τεχνικό Έλεγχο/Επιθεώρηση Ψεκαστήρων
Ο γεωργός διαδραματίζει μεγάλο ρόλο στην ορθή χρήση και συντήρηση του ψεκαστήρα. Επομένως αρκετά πράγματα μπορούν να διορθωθούν ή/και να προετοιμαστούν από τον ίδιο πριν την τελική επιθεώρηση του ψεκαστήρα του, από τον Σ.Ε.Ε.Ε.Φ.Π.
Ως εκ τούτου, η εφαρμογή στην Κύπρο, των υποχρεωτικών επιθεωρήσεων του εν χρήσει εξοπλισμού εφαρμογής φυτοπροστατευτικών προϊόντων, αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για τη συνολική βελτίωση της διαδικασίας χρήσης - εφαρμογής των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, με τη συνεπαγώμενη ωφέλεια για τον γεωργό, το περιβάλλον, αλλά και για την κοινωνία στο σύνολο της.
Για κάθε τύπο ψεκαστήρα, ισχύουν διαφορετικά πρότυπα ελέγχου. Για παράδειγμα η επιθεώρηση ενός ψεκαστήρα με αντένες (boom sprayer), έχει διαφορές από έναν νεφελοψεκαστήρα για δενδρώδεις καλλιέργειες (orchard sprayer). Παρόλα αυτά, συγκεκριμένες διαδικασίες είναι οι ίδιες. Επιγραμματικά, τα κύρια σημεία ελέγχου περιλαμβάνουν:
1. Καθαριότητα του Ψεκαστήρα
Ο ψεκαστήρας να είναι καθαρός (πλυμένος) τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. Κατά την επιθεώρηση του ψεκαστήρα, το βυτίο να φέρει τουλάχιστον 300 λίτρα με καθαρό νερό.
2. Σύστημα Μετάδοσης Κίνησης (ΡΤΟ)
Ο άξονας μετάδοσης κίνησης, να διαθέτει προστατευτικό κάλυμμα με αλυσίδες το οποίο να μην περιστρέφεται κατά τη λειτουργία του άξονα, για προστασία του χρήστη
3. Καλή Κατάσταση Αγωγών
Οι αγωγοί και η συνδεσμολογία που τους αφορά να είναι σε καλή κατάσταση. Δεν πρέπει να υπάρχουν ρωγμές ή διαρροές από οποιοδήποτε σημείο των αγωγών. Μετά τον πρώτο οπτικό έλεγχο των αγωγών, ακολουθεί λειτουργία του ψεκαστήρα σε υψηλή πίεση ώστε να διαπιστωθεί εάν υπάρχουν διαρροές υπό πίεση.
4. Κατάσταση Αντλίας
Η αντλία να δίνει τη δυνατότητα ψεκασμού με όλα τα ακροφύσια ανοικτά και παράλληλα να διατηρεί την ικανότητα της για επιστροφή ψεκαστικού υγρού.
5. Ανάδευση
Καλό θα ήταν, να υπάρχει η δυνατότητα ανάδευσης του ψεκαστικού υλικού εντός του κυρίως βυτίου, είτε με υδραυλικά ή μηχανικά μέσα (π.χ άξονας ανάδευσης). Τονίζεται ότι, η επιστροφή του ψεκαστικού υλικού στο βυτίο, δεν θεωρείται ως σταθερή ανάδευση και ως εκ τούτου πρέπει να υπάρχει ξεχωριστή παροχή για την ανάδευση εντός του κυρίως βυτίου. Επίσης η ανάδευση πρέπει να γίνεται οριζόντια και όχι κάθετα, έτσι ώστε να αποτρέπεται η καθίζηση σωματιδίων στον πάτο του βυτίου (π.χ από βρέξιμες σκόνες).
6. Βυτίο
Το βυτίο να είναι σε καλή κατάσταση, να μην παρουσιάζει ρωγμές και διαρροές, να έχει φίλτρο (τατσιά) και κατά το κλείσιμο του πώματος να μην παρουσιάζεται έκχυση του ψεκαστικού υλικού.
7. Δείκτης Στάθμης του Βυτίου
Το βυτίο πρέπει φέρει δείκτη για τη στάθμη του ψεκαστικού υλικού, ορατό από τη θέση του χειριστή του γεωργικού μηχανήματος.
8. Κένωση (άδειασμα) του βυτίου
Το βυτίο του ψεκαστήρα να διαθέτει βαλβίδα (ρουμπινέτο) στον πάτο του βυτίου που να επιτρέπει το πλήρες άδειασμα.
9. Όργανα Μέτρησης & Λειτουργίας (κοντρόλ)
Όλα τα όργανα μέτρησης, ρύθμισης και λειτουργίας του ψεκαστήρα να λειτουργούν πλήρως. Να υπάρχει ξεχωριστή βαλβίδα για κάθε τμήμα του ψεκαστήρα. Το όργανο χειρισμού (κοντρόλ) να είναι προσιτό από τη θέση του χειριστή και οι ενδείξεις των οργάνων μέτρησης ορατές. Εναλλακτικά, το όργανο χειρισμού πρέπει να μπορεί να μεταφέρεται δίπλα στον χειριστή.
10. Μανόμετρο
Το μανόμετρο (ψηφιακό ή αναλογικό) και οι ενδείξεις του να είναι ορατές από τη θέση του χειριστή. Οι ενδείξεις να είναι ανάλογες και σχετικές με την πίεση λειτουργίας του ψεκαστήρα, π.χ με βάση την καλλιέργεια και τα ακροφύσια που χρησιμοποιούνται.
11. Κλίμακα Αναλογικού Μανομέτρου
Σε περίπτωση που χρησιμοποιείται αναλογικό μανόμετρο (πιεσόμετρο), η κλίμακα του καθορίζεται ως εξής:
Α) Τουλάχιστον κάθε 0,2 ατμόσφαιρες (bar) για πιέσεις λειτουργίας μέχρι 5 ατμ.
Β) Τουλάχιστον κάθε 1 ατμ. για πιέσεις λειτουργίας μέχρι 20 ατμ.
Γ) Τουλάχιστον κάθε 2 ατμ. για πιέσεις λειτουργίας άνω των 20 ατμ.
12. Ακρίβεια Μανομέτρου
Η ακρίβεια του μανομέτρου να συμβαδίζει με τα εξής:
Α) ± 0,2 ατμ. για πιέσεις λειτουργίας ίσες ή κάτω των 2 ατμ.
Β) ± 10 % για πιέσεις λειτουργίας άνω των 2 ατμ.
13. Διάμετρος Μανομέτρου
Η διάμετρος του μανομέτρου να είναι τουλάχιστον 63 χιλιοστά. Σημειώνεται ότι για τους μηχανοκίνητους ψεκαστήρες επιτρέπεται η διάμετρος των 40 χιλιοστών.
14. Φίλτρα
Να υπάρχει τουλάχιστον ένα φίλτρο μεταξύ του κυρίως βυτίου και της αντλίας. Το φίλτρο να είναι σε καλή κατάσταση όπως και το πλέγμα του. Φίλτρα πριν από την έναρξη κάθε τμήματος ψεκασμού αποτελούν πλεονέκτημα για τον ψεκαστήρα. Το κυρίως φίλτρο να φέρει πρόνοια, έτσι ώστε κατά το άνοιγμα του για καθαρισμό, ειδική βαλβίδα (συσκευή απομόνωσης) να μην επιτρέπει την εκροή του ψεκαστικού υλικού. Εάν το φίλτρο είναι παλιάς τεχνολογίας, μπορεί να τοποθετηθεί βαλβίδα (ρουπινέτο) πριν το φίλτρο.
15. Ακροφύσια (πέκκα)
Α) Να υπάρχει συμμετρία ανάμεσα στα ακροφύσια του ψεκαστήρα, δηλαδή του ιδίου τύπου, μεγέθους (ροής) και κατασκευαστή, ώστε να μην παρατηρείται ανομοιομορφία κατά τον ψεκασμό. Διαφορετικής ροής ακροφύσια, ώστε να επιτευχθεί διαφορετικό ποσοστό κατανομής του ψεκαστικού υλικού στην φυλλική επιφάνεια, μπορούν να χρησιμοποιηθούν εάν αυτό δικαιολογείται.
Β) Μετά το κλείσιμο της γραμμής ψεκασμού, δεν πρέπει να υπάρχει εκροή από τα ακροφύσια μετά την πάροδο πέντε (5) δευτερολέπτων, δηλαδή να στάζουν. Για το λόγο αυτό, πρέπει ο ψεκαστήρας μας, να διαθέτει αντισταλαγμικά, τα οποία εμποδίζουν το φαινόμενο αυτό.
Γ) Εάν ο ψεκαστήρας το επιτρέπει, κάθε ακροφύσιο να κλείνει ξεχωριστά. Σε ψεκαστήρες που φέρουν κεφαλές άνω των 2 ακροφυσίων, αυτό αποτελεί προϋπόθεση.
16. Ανεμιστήρας
Όπου υπάρχει, ο ανεμιστήρας πρέπει να βρίσκεται σε καλή και λειτουργική κατάσταση, να φέρει όλα τα πτερύγια του τα οποία να μην παρουσιάζουν τριβή με το πλαίσιο και να έχει προστατευτικό περίβλημα.
17. Δοχείο Προετοιμασίας – Ανάμιξης ΦΠΠ
Όπου υπάρχει δοχείο προετοιμασίας – ανάμιξης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, αυτό να λειτουργεί σωστά και να μην επιτρέπει την είσοδο αντικειμένων μεγαλύτερων των 20 χιλιοστών στο βυτίο. Προαιρετικά, στο δοχείο αυτό μπορούν να ξεπλένονται και οι κενές συσκευασίες.
18. Εξοπλισμός Καθαρισμού
Εάν υπάρχει οποιοσδήποτε εξοπλισμός καθαρισμού, όπως του κυρίως βυτίου ή/και του ψεκαστήρα εξωτερικά ή/και του δοχείου προετοιμασίας – ανάμιξης ΦΠΠ, αυτός να λειτουργεί σωστά.
19. Επιπλέον Βυτία
Ψεκαστήρες νεότερης τεχνολογίας, φέρουν μικρό βυτίο με καθαρό νερό για πλύσιμο των χεριών. Επίσης δύνανται να φέρουν τρίτο βυτίο με καθαρό νερό, το οποίο χρησιμοποιείται για πλύσιμο του κυρίως βυτίου με το πέρας του ψεκασμού.
20. Σταθερότητα – Ευθυγράμμιση
Στους ψεκαστήρες μεγάλων καλλιεργειών (με αντένες), οι μπάρες ψεκασμού πρέπει να είναι ευθυγραμμισμένες και του ίδιου μήκους και να έχουν την δυνατότητα να επιστρέφουν στην αρχική τους θέση μετά την πρόσκρουση με κάποιο εμπόδιο (π.χ δέντρο).
21. Αποστάσεις Ακροφυσίων
Οι αποστάσεις των ακροφυσίων πάνω στις μπάρες ψεκασμού, πρέπει να είναι ίσες (π.χ. κάθε 50 εκατοστά).
Όπως γίνεται αντιληπτό από τα πιο πάνω σημεία, ο γεωργός, μπορεί να επιδιορθώσει ή/και να ελέγξει αρκετά σημεία στον ψεκαστήρα του, κατά πόσον αυτά λειτουργούν σωστά. Τις ακριβείς μετρήσεις, ειδικότερα για τις πιέσεις λειτουργίας (μανόμετρα) καθώς και τη ροή των ακροφυσίων (πέκκων) θα τις πραγματοποιήσει ο ιδιωτικός Σ.Ε.Ε.Ε.Φ.Π, σύμφωνα με τα πρότυπα και τις οδηγίες του Τμήματος Γεωργίας.
Για οποιεσδήποτε διευκρινήσεις και πληροφορίες, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνούν με τα κατά τόπους Επαρχιακά Γεωργικά Γραφεία ή/και στο τηλέφωνο 22760457.